Năm 2026 sẽ là bước ngoặt lớn đối với các HKD khi phải chuyển sang tự kê khai doanh thu thực tế và tuân thủ nhiều quy định mới về thuế. Vì vậy, câu hỏi “nên đăng ký hộ kinh doanh hay công ty” không còn là vấn đề lựa chọn mô hình kinh doanh đơn giản, mà còn là quyết định chiến lược ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng huy động vốn, bảo vệ tài sản cá nhân và mức độ phức tạp trong quản lý tài chính. Bài viết dưới đây Phần mềm quản lý bán hàng EasyPOS sẽ giúp bạn phân tích, làm rõ vấn đề này.

1. Quy định về đăng ký hộ kinh doanh cá thể & đăng ký doanh nghiệp

1.1. Đăng ký hộ kinh doanh cá thể

Hộ kinh doanh cá thể là hình thức kinh doanh nhỏ lẻ, thủ tục đơn giản, dễ quản lý, thường phù hợp với cá nhân hoặc hộ gia đình có vốn thấp và phạm vi hoạt động hạn chế như cửa hàng tạp hóa, quán ăn, tiệm tóc, tiệm gội đầu…

Cá nhân hoặc hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trực tiếp tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã, phường nơi đặt địa điểm kinh doanh.

1.2. Đăng ký thành lập doanh nghiệp

Doanh nghiệp là đơn vị kinh doanh có tên riêng, tài sản và địa điểm hoạt động cụ thể, được thành lập và đăng ký theo quy định pháp luật nhằm mục đích sinh lợi. Đăng ký doanh nghiệp hiểu đơn giản là thủ tục để cá nhân hoặc tổ chức chính thức thành lập công ty và được pháp luật công nhận.

Hiện nay, các loại hình doanh nghiệp phổ biến gồm: công ty TNHH một thành viên, công ty TNHH hai thành viên trở lên, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân.

Mô hình doanh nghiệp phù hợp với hoạt động kinh doanh quy mô lớn, nhiều ngành nghề, với các lợi thế như:

• Có tư cách pháp nhân (trừ doanh nghiệp tư nhân);
• Được phép xuất hóa đơn VAT;
• Thuận lợi trong việc huy động vốn;
• Được áp dụng các chính sách ưu đãi về thuế TNDN, TNCN theo quy định.

2. Phân biệt hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp

Để quyết định nên lựa chọn thành lập công ty hay hộ kinh doanh cá thể, trước hết cần hiểu rõ sự khác biệt giữa hai mô hình này. Việc lựa chọn loại hình phù hợp còn phụ thuộc vào quy mô hoạt động, định hướng phát triển lâu dài và năng lực tài chính của mỗi cá nhân, tổ chức.

Tham khảo bảng so sánh những điểm khác nhau cơ bản giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp:

Ghi chú quan trọng:

• TNDN = Thuế thu nhập doanh nghiệp (15% – 20% tùy quy mô doanh thu
• GTGT = Thuế giá trị gia tăng | TNCN = Thuế thu nhập cá nhân
• Từ 2026: HKD chuyển sang hệ thống kê khai (bỏ thuế khoán) – yêu cầu minh bạch hơn

3. Ưu/nhược điểm của hộ kinh doanh cá thể và công ty/doanh nghiệp

Từ các tiêu chí so sánh, có thể khái quát ưu – nhược điểm của hai mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay như sau:

3.1. Hộ kinh doanh cá thể

Ưu điểm:

• Thủ tục và chế độ kế toán đơn giản, dễ quản lý;
• Quy mô nhỏ, ít lao động nên vận hành linh hoạt;
• Có thể sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền;
• Mức thuế và số loại thuế phải nộp thấp hơn doanh nghiệp.

Nhược điểm:

• Không có tư cách pháp nhân, chủ hộ chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân;
• Khó huy động vốn và mở rộng quy mô kinh doanh;

3.2. Công ty, doanh nghiệp

Ưu điểm:

• Có tư cách pháp nhân (trừ doanh nghiệp tư nhân), chủ sở hữu chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp;
• Quy mô hoạt động lớn, không giới hạn ngành nghề và số lượng lao động;
• Thuận lợi trong việc huy động vốn, mở rộng kinh doanh thông qua chi nhánh, văn phòng đại diện;
• Được xuất hóa đơn GTGT, khấu trừ thuế GTGT và các chi phí hợp lệ khi tính thuế TNDN.

Nhược điểm:

• Chế độ kế toán, báo cáo thuế phức tạp, yêu cầu tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật;
• Phát sinh nhiều loại thuế và chi phí hơn so với hộ kinh doanh;
• Tốn thêm chi phí cho các nghĩa vụ liên quan đến người lao động.

4. Trước cơ chế thuế mới từ 2026, nên đăng ký hộ kinh doanh hay công ty?

Khi chính sách thuế khoán bị loại bỏ, nhiều cá nhân và hộ kinh doanh băn khoăn nên tiếp tục đăng ký hộ kinh doanh kê khai hay chuyển sang thành lập doanh nghiệp. Để lựa chọn phù hợp, cần nắm rõ lộ trình áp dụng và những tác động thực tế.

4.1. Lộ trình bỏ thuế khoán theo quy định mới

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Nghị quyết 198/2025/QH15:

• Từ 01/06/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên được khuyến khích chuyển sang hình thức kê khai thuế theo doanh thu, bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.
• Từ 01/01/2026, phương pháp thuế khoán chính thức bị bãi bỏ; toàn bộ hộ kinh doanh phải kê khai thuế, thực hiện chế độ kế toán theo Thông tư 88/2021/TT-BTC và xuất hóa đơn điện tử.

4.2. Những lo ngại khi chuyển sang hộ kinh doanh kê khai

Với các hộ kinh doanh nhỏ, ít kinh nghiệm về thuế – kế toán, việc chuyển đổi có thể phát sinh một số khó khăn như:

• Nguy cơ bị xử phạt do sai sót khi kê khai, xuất hóa đơn hoặc chậm nộp hồ sơ thuế;
• Chi phí đầu tư ban đầu cho hóa đơn điện tử từ máy tính tiền;
• Khó đáp ứng đầy đủ hóa đơn, chứng từ đầu vào với một số loại hàng hóa tự sản xuất.

Để hỗ trợ, cơ quan thuế đã xây dựng phương án phân loại hộ kinh doanh theo mức doanh thu, đồng thời đơn giản hóa chế độ kế toán để phù hợp với từng nhóm. 

4.3. Nên thành lập hộ kinh doanh hay công ty?

Việc lựa chọn mô hình phụ thuộc vào quy mô, doanh thu, số lao động, khả năng xuất hóa đơn và định hướng phát triển:

• Thành lập công ty phù hợp nếu kinh doanh đa ngành, cần xuất hóa đơn GTGT, vay vốn ngân hàng và có kế hoạch mở rộng dài hạn.
• Hộ kinh doanh cá thể phù hợp với mô hình nhỏ, đơn giản, dễ quản lý; khi hoạt động ổn định và doanh thu tăng, hoàn toàn có thể chuyển đổi lên doanh nghiệp để tận dụng các lợi thế về thuế và vốn.

5. FAQ – Câu hỏi về hộ kinh doanh vs doanh nghiệp

5.1. Chi phí chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp là bao nhiêu?

Miễn 100% lệ phí đăng ký doanh nghiệp lần đầu, miễn lệ phí công bố thông tin, không phải nộp lệ phí môn bài (đã bỏ từ 2026). Cơ quan thuế hỗ trợ soạn thảo hồ sơ hoàn toàn miễn phí. Thủ tục được giải quyết trong 5-7 ngày làm việc.

5.2. Hộ kinh doanh doanh thu trên 3 tỷ có bắt buộc chuyển sang doanh nghiệp không?

Không bắt buộc, nhưng được khuyến khích. Với hộ kinh doanh doanh thu từ 3-50 tỷ/năm, nếu chuyển sang doanh nghiệp chỉ chịu thuế 17%. Hơn nữa, doanh nghiệp được miễn 100% thuế TNDN trong 3 năm đầu, huy động vốn dễ hơn, mở rộng kinh doanh linh hoạt hơn.

5.3. Hộ kinh doanh có được mở nhiều cửa hàng không?

Được. Mặc dù không được mở “chi nhánh”, nhưng HKD có quyền hoạt động tại nhiều địa điểm kinh doanh khác nhau và phải thông báo cho cơ quan quản lý thuế, thị trường nơi tiến hành hoạt động.   

6. Tạm kết

Qua các phân tích trên từ EasyPOS, có thể thấy việc nên đăng ký hộ kinh doanh hay công ty cần được cân nhắc dựa trên quy mô kinh doanh, doanh thu, số lượng lao động và định hướng mở rộng trong tương lai. Lựa chọn đúng mô hình ngay từ đầu sẽ giúp việc quản lý, kê khai thuế và vận hành kinh doanh thuận lợi, hạn chế phát sinh rủi ro pháp lý về sau.

———————————————-

EASYPOS – BÁN HÀNG, KÊ KHAI THUẾ DỄ DÀNG

Trọn bộ giải pháp trong một phần mềm duy nhất trên điện thoại: Quản lý bán hàng, hóa đơn chứng từ, sổ sách kế toán, kê khai thuế dễ dàng. EasyPOS giúp hộ kinh doanh an tâm về chứng từ doanh thu và báo cáo với cơ quan Thuế.

Chuyển từ thuế khoán sang kê khai dễ dàng – NHẬN NGAY ƯU ĐÃI HẤP DẪN!

Thông tin liên hệ:

• Website: https://easypos.vn/
• Hotline: 0869425631
• Fanpage: Phần mềm quản lý bán hàng EasyPOS
• Trụ sở chính: Tầng 3, Tòa nhà ATS, Số 8 đường Phạm Hùng, Phường Yên Hòa, TP Hà Nội
• Chi nhánh: Số H.54 đường Huỳnh Tấn Chùa, phường Đông Hưng Thuận, TP Hồ Chí Minh